Hayvanlar Ne Hisseder?
Mama’nın Son Sarılışı, dünyanın bazı sakinlerini gözlemleyerek yazılmış, derin bir bilgiyi ve insanı ömür boyu sarmalayacak bir sıcaklığı gösteren bir kitap.
Başlığın annesi Mama, Hollanda’daki Burgers hayvanat bahçesinde 59 yaşında hayatını kaybeden bir şempanze idi. Ölümünden bir ay önce, primatolog Jan van Hoff tarafından son ke ziyaret edildi. Birbirlerini 40 yıldır tanıyorlardı. Mama, bir deri bir kemik kalmış güçsüz haline rağmen onu görünce gülümsedi, kaşlarını kaldırdı ve iki eski arkadaş gibi birbirlerini okşadılar. De Waal’ın açıkça söylediği gibi, Mama “Onu gördüğüne çok sevindi”.
İkilinin dokunaklı karşılaşmasını konu alan video, bize hayvanların duygularıyla ilgili karmaşık gerçekler sunuyor. Hayvanların bizim gibi duyguları olduğunu kolayca kanıtlayamıyoruz, bilim kesinlikten hoşlandığı için, hayvanlarda insansı duygular olduğunu ilan etmekten uzak dururuz. Bir köpekle aynı evi paylaşan herhangi biri, hayvanların duyguları olduğuna emindir. Ancak diğer insanları bu görüşe ikna etmek pek de kolay olmayabilir.
Frans de Waal, Mama’nın Son Sarılışı’nda duyguların ölçülebilir olduğunu söylüyor. Bağlanma ve güvenle ilgili duygusal durumlarda oksitosin hormonunun rolünü açıklıyor. Yine de hayvanlara insani duygular atfetme noktasında ince bir çizgide ilerliyor.
Bir tür olarak sahip olduğumuz egonun derinlikleri, bizimle ilişkili olarak diğer canlılara bakmamızı zorlaştırıyor. Evrimsel psikoloji, pek çok iyi araştırmanın yapıldığı bir alandır ve hayvanların davranışlarını da etkiler. Yine aynı evrimsel psikoloji, diğer canlıların davranışlarının arka planını da anlamlandırmaya çalışmaktadır.
Biz insanlar karıncaları, böcekleri, kargaları ve hatta kayaları inceliyoruz. Çünkü onların sakladıkları sırlar, evrim hakkında büyük gerçekler içeriyor. Primatların bizi daha çok ilgilendirmelerinin en önemli sebebi, aynı ataları paylaştığımız bu türün, bizimle ilgili bir şeyleri açığa çıkarabileceğini düşünmemizdir.
Mama’nın Son Sarılışı’nın gösterdiği gibi, primatların zihinleri ve karmaşık duyguları vardır. Frans de Waal’ın kitabı onları aynı ataları paylaştığımız için değil, gezegenimizde birlikte yaşadığımız bir tür olduğu için inceler.
Siz de kitabı okurken, kendinizi şempanzelerin ayrıntılı tasvirlerini taklit eder halde bulabilirsiniz. Bir gün kaşlarınızı çatarken, gülümserken ve kaşındığınızda belki de her şeyin bizimle ilgili olmadığını hatırlayabiliriz.
Sola Unitas Yayınları tarafından yayınlanan Mama’nın Son Sarılışı kitabına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Kaynak: https://www.theguardian.com/books/2019/may/08/mamas-last-hug-frans-de-waal-review
